Κυριακή 19 Φεβρουαρίου 2012

Εις γάμον κοινωνία

Έχει ονομαστεί θεσμός, υπέρτατη ένωση, όνειρο κάθε γυναίκας, κρέμασμα του άνδρα, γονεϊκή επιθυμία, εκπλήρωση κοινωνικής επιταγής, κοινωνικό συμβόλαιο, οικονομική ανταλλαγή, σεξουαλική καταδίκη…και το πραγματικό όνομα αυτού: Γάμος
Από την οικονομική και κοινωνική αποκατάσταση στη συμβολοποίηση του, ο γάμος στο σύγχρονο δυτικό κόσμο έχει υποστεί δομικές μεταβολές, ενώ η οικονομική κρίση έχει συντελέσει ριζικά στη τροποποίηση του θεσμού και είτε με αρνητικό είτε με θετικό τρόπο: την αύξηση  των διαζυγίων λόγω της οικονομικής κατάρρευσης που ανέδειξε και διόγκωσε τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα της σχέσης  και την  αδυναμία του σύγχρονου ανθρώπου να ανταπεξέλθει στις εξωτερικές πιέσεις, διαδέχτηκε η αντίστοιχη μείωση της διάλυσης των γάμων, γιατί τα διαζύγια είναι ακριβά, καταλήγοντας τελικά σε μια στροφή σε παραδοσιακές αξίες και επένδυση στο μοντέλο της συντροφικότητας και του εμείς που έχει πια θέση μέσου επιβίωσης.
Γάμοι που δημιουργούν προβλήματα υγείας ψυχικής και σωματικής και αντίστοιχα γάμοι που επιδρούν θετικά στη συνολική υγεία των ανθρώπων. Γάμοι που μας κάνουν ευτυχισμένους και γάμοι που κατατρώνε τις σάρκες μας… Γιατί τελικά παντρευόμαστε; Μέσα στην ανασφάλεια του θανάτου με την οποία γεννιόμαστε, η μοναξιά αποτελούσε πάντα έναν δομικό φόβο του ανθρώπου, ενώ η συντροφικότητα ήταν και παραμένει θεμελιώδης ανάγκη. Συντροφευόμαστε λοιπόν γιατί ερωτευόμαστε, για να μην είμαστε μόνοι, για να μοιραστούμε και για να ικανοποιήσουμε τη βιολογική εντολή της συνέχειας μας. Ο γάμος εκτός από την προσωπική επιβεβαίωση και ανταμοιβή, τη φυσική συνέχεια μιας ερωτικής-συντροφικής σχέσης, επίσης αποτελεί την επικύρωση και την κοινωνική επισφράγιση της σχέσης μέσα από το βλέμμα των άλλων.
Στην ελληνική κοινωνία οι γονείς ίσως περισσότερο από κάθε άλλη δυτικότροπη χώρα βίωναν το πένθος της απώλεια των παιδιών, μέσα από την ενηλικίωση και την «απεξάρτηση» τους από τα δεσμά της οικογένειας. Τα παιδιά έμεναν στη «πατρική εστία» μέχρι πολύ μεγάλη ηλικία και αρνούνταν να φύγουν αν δεν παντρευτούν, και το φαινόμενο της οικογένειας «σάντουιτς» με οικοδομήματα που οι ένοικοι τους ήταν τα ίδια τα μέλη της οικογένειας διαδέχτηκε το ζούμε όλοι μαζί για πάντα- τώρα δε ζούμε όλοι μαζί, ζούμε ο ένας πάνω, ο άλλος κάτω. Μοιάζει λοιπόν πως μέσα από ένα αίτημα εξωτερικό κοινωνικό ή πολιτισμικό το άτομο εξυπηρετούνταν στο να ικανοποιήσει ένα χρέος προς την κοινωνική δομή, ένα χρέος καταγεγραμμένο στο ψυχικό του όργανο, που οδήγησε παράλληλα στη δημιουργία και διατήρηση πεποιθήσεων, που θέλουν τη γυναίκα «στο ράφι» και τον άνδρα «παράξενο» και που έχουν αφήσει το αποτύπωμα τους στον «γενετικό μας κώδικα» σαφώς σε μειωμένο βαθμό, ακόμα όμως ταλανίζουν το άτομο που αποφάσισε να μην πληρώσει αυτή την επιταγή.  Έτσι ο γάμος κατέληξε να είναι ένα ασεξουαλικός και ευνουχιστικός θεσμός, που υποτάσσει τα υποκείμενα και τα καταδικάζει σε μια συμβιωτική σχέση αλλά συνάμα «ανθρωποφαγικό» δεσμό, αφού τελικά κατέληγαν να είναι σκλαβωμένα στα δεσμά του, ξένα μεταξύ τους έως και μισητά. Ουδεμία σχέση δηλαδή με το πραγματικό νόημα του γάμου, που όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται οι σημερινές τραγικές συνθήκες, επιτρέπουν να διαφανεί.
Σήμερα όμως που δεν «χρειάζεται» να παντρευτούμε, που ο θεσμός έχει εκπέσει ή αποδυναμωθεί όπως συχνά ακούγεται, μοιάζει να υπάρχουν οι καταλληλότερες συνθήκες, αφού πολύ απλά το θέλω έχει αντικαταστήσει το κοινωνικό αλλά και ενδόμυχο πρέπει.
Παλαιότερα ίσχυε ένα σχήμα που υπαγόρευε, γεννιέσαι για να παντρευτείς και να κάνεις οικογένεια. Σήμερα μοιάζει να έχουμε περάσει στην εποχή που υπαγορεύει «Γεννιέσαι.». Ίσως τελικά το να επιλέγουμε να κάνουμε βήματα που έχουν θεωρηθεί ξεπερασμένα, αναχρονιστικά ή ακόμα και ανελεύθερα, να αποτελεί μια πραγματική αλλαγή, μια ώθηση προς τα εμπρός, μια δήλωση ζωής που από μόνη της είναι αντίδραση. Αντίδραση στο κατεστημένο που υπαγορεύει ότι  «ο πενιχρός μισθός σου δεν σου επιτρέπει ούτε να ζήσεις μόνος, ούτε να ανοίξεις σπίτι με έναν άλλο άνθρωπο σύντροφο έρωτα και ζωής, ούτε να παντρευτείς, ούτε να συνεχίσεις τη δύναμη της ζωής μέσα από τη δική σου οικογένεια…εξάλλου γιατί να κάνεις παιδιά σήμερα. Αντίδραση σε μια καταδίκη που λέει κρύψου στο σπίτι της Μεγάλης Μητέρας, κάτσε ήσυχος, μην αντιδράς, εκεί είσαι ασφαλής, μη μιλάς…» Και να πως τελικά ένας απαρχαιωμένος και αναχρονιστικός για πολλούς θεσμός γίνεται βήμα επανάστασης

Τρίτη 7 Φεβρουαρίου 2012

Χτυπούν μια γυναίκα


Χτυπούν μια γυναίκα

Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών

« Η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών έχει πολλές μορφές και είναι ευρέως διαδεδομένη σε όλο τον κόσμο. Στη σημερινή Διεθνή Ημέρα, καλώ τις κυβερνήσεις και τους εταίρους σε όλο τον κόσμο να εκμεταλλευτούν την ενέργεια, τις ιδέες και την ηγεσία των νέων ανθρώπων για να βοηθούμε να τερματιστεί αυτή η πανδημία της βίας.  Μόνο τότε θα έχουμε ένα πιο δίκαιο,ειρηνικό και ισότιμο κόσμο ».

Ban Ki-moon                                          

Μήνυμα του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών 25 Νοέμβρη 2011 www.un.org

Στις 25 Νοεμβρίου του 1960 τρεις από τις τέσσερεις αδελφές Μιραμπάλ δολοφονήθηκαν από το καθεστώς του δικτάτορα Τρουχίγιο στον Άγιο Δομίνικο. Από το 1981 αυτή η ημερομηνία καθιερώθηκε από οργανώσεις για την ισότητα, τη  κακοποίηση και τη βία κατά των γυναικών ως φόρος τιμής στις αδελφές, ενώ  το 1999 ανακηρύχθηκε από τη γενική συνέλευση του ΟΗΕ ως  Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών.

Ποιες ήταν όμως οι αδελφές Μιραμπάλ που ο θάνατος τους έγινε αφορμή για να υπάρξει μια ημέρα που υπενθυμίζει στη παγκόσμια κοινότητα και σε ολόκληρη την υφήλιο ότι η βία κατά των γυναικών υφίσταται, είναι συχνή και δεν κάνει διακρίσεις κοινωνικού, πολιτικού, οικονομικού, μορφωτικού και φυλετικού χαρακτήρα, αλλά  είναι οικουμενικό πρόβλημα και αφορά σε όλους μας;

Η Patria Mercedes Mirabal, η María Argentina Minerva Mirabal, η Antonia María Teresa Mirabal και η Bélgica Adela "Dedé" Mirabal-Reyes, που βρίσκεται σήμερα εν ζωή, κόρες επιτυχημένου επιχειρηματία, γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στον Άγιο Δομίνικο που την εποχή εκείνη βρίσκονταν υπό το δικτατορικό καθεστώς του Rafael Trujillo.  Η αντικαθεστωτική τους δράση  οδήγησε αρκετές φορές στο βασανισμό και τη φυλάκιση τους, μέχρι την 25η Νοεμβρίου του 1960, όπου ο δικτάτορας έδωσε διαταγή για τη σύλληψη και εκτέλεση τους, στη διάρκεια του επισκεπτηρίου στις φυλακές όπου ήταν κρατούμενοι οι σύζυγοι τους, όπου και συνελήφθησαν, οδηγήθηκαν σε ένα χωράφι με ζαχαροκάλαμα, βασανίστηκαν και δολοφονήθηκαν μέσω στραγγαλισμού.

Στο σύγχρονο εκδημοκρατισμένο κόσμο όπου η δικτατορία,   όπου η εξουσία ασκείται με απολυταρχικό τρόπο και οι πολίτες στερούνται των βασικών δικαιωμάτων τους, ανήκει ή τουλάχιστον μοιάζει να ανήκει στις μαύρες σελίδες της ιστορίας, οι γυναίκες δεν φιμώνονται, δεν συλλαμβάνονται, δεν βασανίζονται και δεν εκτελούνται λόγω των πολιτικών τους πιστεύω και της αντικαθεστωτικής τους δράσης. Συνεχίζουν όμως να υποτιμόνται και να προσβάλλονται μέσα από σεξιστικές συμπεριφορές. Να «συλλαμβάνονται» και να «κρατούνται» μέσα στο ίδιο τους το σπίτι. Να «εξορίζονται» μέσω trafficking σε χώρες σεξουαλικής εκμετάλλευσης και βίαιης εκπόρνευσης τους. Να είναι θύματα απόπειρας σεξουαλικής κακοποίησης. Να βιάζονται. Να ακρωτηριάζονται γιατί τα έθιμα του τόπου τους το επιβάλλουν. Να βασανίζονται και να ξυλοκοπούνται από έναν δήμιο που τυγχάνει να είναι ο σύντροφος τους, και να «εκτελούνται» αφού ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι οι θάνατοι που προκαλούνται από την ενδοοικογενειακή βία αγγίζουν ποσοστό μέχρι και 70%.

Σύμφωνα με στοιχεία που αναφέρονται στο συλλογικό συγγραφικό έργο «ο κύκλος της κακοποίησης», παγκοσμίως, μία στις πέντε γυναίκες θα πέσει θύμα βιασμού ή απόπειρας βιασμού στη διάρκεια ζωής της. Περίπου 140 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες έχουν υποβληθεί σε ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων, ενώ τουλάχιστον 7% των γυναικών είχαν κάποια εμπειρία σεξουαλικής κακοποίησης κατά την παιδική ηλικία. Στη χώρα μας το 2011 από τις 11 Μαρτίου ως τις 11 Σεπτεμβρίου, το τηλεφωνικό κέντρο της γραμμής  SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων για κακοποιημένες γυναίκες, δέχθηκε 2.090 κλήσεις και το 79% αφορούσε σε περιστατικά βίας: 60% ήταν καταγγελίες των ίδιων των κακοποιημένων γυναικών, το 19% προήλθε από τρίτα πρόσωπα (φίλους 25% και συγγενείς 47%). Στις περιπτώσεις που την καταγγελία έκαναν τα ίδια τα θύματα, το 87% αυτών αφορούσε σε ενδοοικογενειακή βία από το σύζυγο ή το σύντροφο τους, το 4% σε σεξουαλική παρενόχληση, το 9% σε άλλες μορφές βίας, ενώ 20 κλήσεις αφορούσαν σε βιασμό.

Αναρωτιόμαστε αν τελικά θα σταματήσουμε να εθελοτυφλούμε ως κοινωνία, ως πολιτεία και ως μονάδες για ένα πρόβλημα που έχει βαθιές ρίζες στο παρελθόν αλλά εξελίσσεται μέσα στη σύγχρονη πραγματικότητα.

Η ανοχή όπως και η ενίσχυση των βίαιων συμπεριφορών μέσα από την κριτική, την υποτίμηση, και ενίοτε το σαρκασμό, στα οποία υπόκειται το θύμα, πιθανόν να πηγάζει από λανθασμένες αντιλήψεις, έλλειψη παιδείας και προσωπικά βιώματα, διογκώνεται όμως από προγενετικές καταγραφές που ενισχύονται κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Η καταγραφή της υποταγμένης γυναίκας, της γυναίκας-αντικείμενο, της γυναίκας σεξουαλικό υποχείριο, της γυναίκας-θύμα, του άνδρα-θύτη, αλλά και της «κακής μητέρας» μοιάζει να είναι τόσο βαθειά ριζωμένες μέσα μας, που να αναπαράγονται μέσα από διάφορες μορφές ανοχής ακόμα και «επιβράβευσης», ενώ  η σιωπή όσων έχουν επίγνωση της κακοποίησης  στην οποία υπόκειται μια γυναίκα, μπορεί να αποτελεί μορφή «συγκατάθεσης». 

Η βία μπορεί να  είναι λεκτική, ψυχολογική, σωματική, σεξουαλική και έχει καταστροφικές συνέπειες που μπορεί να διαφοροποιούνται  από άτομο σε άτομο, όμως έχουν κοινό παρανομαστή: τον κατακερματισμό του Εγώ, την απαλλοτρίωση της προσωπικότητας του ατόμου, που συχνά λαμβάνει τέτοια έκταση, ώστε τα ελάχιστα εναπομείναντα υγιή στοιχεία να μην είναι ικανά να αφυπνίσουν και να κινητοποιήσουν τη γυναίκα για να διασωθεί.

Συχνά αναρωτιόμαστε «ποιος φταίει;», γιατί μια γυναίκα ειδικά στη περίπτωση της ενδοοικογενειακής βίας, δεν αντιδρά, μοιάζει να υποτάσσεται, να υπομένει ή ακόμα και να συγκατατίθεται σε αυτό που της συμβαίνει, και τι είναι αυτό που ξεκινά τον κύκλο της κακοποίησης.

Η βία μπορεί να σχετίζεται άμεσα με τον ψυχικό χώρο του άνδρα  και την ελλειμματική λειτουργία αυτού.  Όμως αντίστοιχα ή παράλληλα μπορεί να σχετίζεται με ένα ασυνείδητο αίτημα του άνδρα, σύμφωνα με το οποίο καλεί τη γυναίκα να δώσει εκείνη μια άλλη μορφή λιγότερο επώδυνη, σε δικές του καταστροφικές ψυχικές καταστάσεις όπως η απόγνωση, ο θυμός  ή ο τρόμος του, τις οποίες δεν έχει την ικανότητα να διαχειριστεί,  έτσι ώστε να μπορεί να τις αντέξει.  Η γυναίκα ενδεχομένως αδυνατεί να κατανοήσει ή να πράξει προς την ικανοποίηση αυτού, στέκει ανήμπορη μπροστά στο επιτακτικό και δυσβάσταχτο αίτημα του και έτσι ο κύκλος της βίας ξεκινά: εκείνος ορίζει την «ποινή» κι εκείνη πληρώνει το «χρέος».

Σύμφωνα με τον Φρόυντ ο σεξουαλικός σύντροφος δεν είναι ποτέ ικανοποιητικός γιατί δεν είναι ο σωστός, αφού είναι απλά στη θέση, υποκαθιστά δηλαδή τον πρωταρχικό σύντροφο, τον οιδιποδειακό σύντροφο. Ο Λακάν όπως αναφέρει ο Μαρκ Στρως στο περιοδικό Analyticon, το πήρε αυτό στο σύνολο του λέγοντας ότι μια γυναίκα δεν χρησιμεύει σε έναν άνδρα, παρά για να του προσάπτει ότι δεν έχει καταφέρει να ξεχάσει τη προηγούμενη γυναίκα, δηλαδή τη μητέρα. Τελικά ποιόν χτυπά ο άνδρας; Τη γυναίκα ή το «κακό μητρικό αντικείμενο»; αφού η επίθεση κατά της γυναίκας μοιάζει να είναι επίθεση κατά μιας μήτρας που φοβάται ο άνδρας ότι θα τον απορροφήσει, ότι θα τον ευνουχίσει. Είναι τελικά η βία μια πηγή απόλαυσης, ή μέσο υπεράσπισης της ναρκισσιστικής ακεραιότητας του άνδρα  μπροστά στη ταπείνωση και τον φόβο που νιώθει;

Και η γυναίκα φοβάται. Φοβάται τη σωματική υπεροχή του άνδρα. Όμως ταυτίζεται με τον επιτιθέμενο εκτίοντας μια «ποινή», ίσως λόγω και της δική της ενοχής ως προς έναν είτε φαντασιακό είτε ενίοτε πραγματικό ευνουχισμό του άνδρα για τον οποίο υποψιάζεται, ή γνωρίζει ότι είναι υπεύθυνη ή ακόμα και προσδοκά… είτε η ίδια, είτε «η  Μητέρα» με την οποία έχει ταυτιστεί.

Ποια είναι λοιπόν αυτή η γυναίκα; Μια γυναίκα που δεν της έχει επιτραπεί να αποδώσει στον εαυτό της νόημα, το νόημα των επιλογών της,  των παρελθοντικών πράξεων της, των μελλοντικών της σχεδίων με αποτέλεσμα το «νόημα» της τελικά να το προσδιορίζει ο άλλος, που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο άνδρας που κακοποιεί. Μέσα από αυτόν τον άνδρα και τις πράξεις του προσδιορίζεται  η αξία της και το όνομα της. Η ταύτιση με τον άλλο-τον θύτη- την κάνει εξαρτώμενη από εκείνον, που της «εξασφαλίζει» την ύπαρξη της, στο όνομα της εξουσίας που η ίδια του προσδίδει και αναγνωρίζει σ’ αυτόν τον άλλο.

Τελικά ποιόν χτυπά ο άνδρας, ποιο είναι το «όνομα» της γυναίκας γι’ αυτόν αλλά και για την ίδια τη γυναίκα που κακοποιείται;

Το θύμα δεν φταίει ποτέ. Για να πάψει  ο κύκλος της κακοποίησης και να μην είναι πια θύμα, πρέπει να βρεθεί το πραγματικό «όνομα» της γυναίκας που χτυπούν.



Πέμπτη 12 Ιανουαρίου 2012

Δονζουανισμός

Η εικόνα του υπερανδρισμού και η επιβεβαίωση του μέσα από τη συχνή εναλλαγή συντρόφων, η  φαινομενικά άκρατη σεξουαλική επιθυμία και  η ανάγκη της συνεχούς ικανοποίησης της, αφήνοντας συνήθως πίσω πληγωμένες πρώην συντρόφους, συχνά αποτελεί σημείο αναφοράς όπως επίσης΄΄ζήλειας΄΄και ανταγωνισμού στον ανδρικό περίγυρο, ενώ εμπνέει ένα συνονθύλευμα αισθημάτων  περιέργειας, τρόμου αλλά και επιθυμίας χαλιναγώγησης του στο γυναικείο πληθυσμό, ενδέχεται να έχει όνομα… Και το όνομα αυτού Δονζουανισμός.

Ο Δονζουανισμός που πήρε το όνομα του από τον φημισμένο πολυσυλλεκτικό και ανικανοποίητο Ισπανό Don Juan του 17ου αιώνα, ήρωα του Τίρσο ντε Μολίνα και  παραπέμπει στη συμπεριφορά και τον τρόπο ζωής του, ενώ εσφαλμένα θεωρείται κοινωνικά μέχρι και σήμερα η οικουμενική αρσενική φαντασίωση,  και του οποίου  επιδίωξη ήταν η συνεχής κατάκτηση γυναικών, η σύναψη πρόσκαιρων ερωτικών σχέσεων μαζί τους, υπεραξιώνοντας, μυθοποιώντας και απογοητεύοντας σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα την εκάστοτε σύντροφο του λόγω του ευμετάβλητου των παρορμήσεων του, ανήκει στις Άτυπες Σεξουαλικές Διαταραχές.

Οι άνδρες-κατά συρροήν εραστές- που πάσχουν από Δονζουανισμό θέλουν να έχουν διαρκώς πολυάριθμες και εναλλασσόμενες σεξουαλικές κατακτήσεις. Αφού κατακτήσουν το αντικείμενο του πόθου τους, στη συνέχεια παύει το ενδιαφέρον τους προς αυτό και το εγκαταλείπουν.      

Αυτή η εικόνα του υπερερωτισμού,  του υπέρμετρου ανδρισμού και του πάθους για αποπλάνηση του άνδρα που ΄΄Αγαπά τις γυναίκες, αλλά είναι ανίκανος να αγαπήσει τη γυναίκα΄΄, μπορεί να υποκρύπτει βαθύτερο τρόμο μπροστά στην ενδεχόμενη σύναψη σχέσης ή και γενικότερα στη σοβαρότερη δέσμευση ενώ συχνά είναι μια άμυνα(που αποτελεί ασυνείδητο μηχανισμό), μια αμυντική διαδικασία δηλαδή, σε βαθειά κρυμμένα αισθήματα κατωτερότητας και μειονεξίας,  ή λανθάνουσες  ομοφυλοφυλικές τάσεις ή φόβους.

Η αντιμετώπιση αυτής της διαταραχής χρήζει βοήθειας από ειδικό ψυχικής υγείας, ώστε να μπορέσει ο άνδρας να απελευθερωθεί από έναν ψευδή στόχο που βασανίζει τους γύρω του και που περισσότερο τελικά τον τελματώνει προσωπικά και συναισθηματικά, παρά τον ικανοποιεί.